AHPADİ Dönem Sözcüsü Mehmet Ektaş “Bir yandan kazançlarını sınırsızca arttırmak bir yandan da sorumluluklarını işçilerin üzerine yıkmak isteyen bazı işverenler son dönemlerde kurye olarak çalışmak üzere kendilerine müracaat eden işçilere esnaflık belgesi aldırıp onları esnaf görünümlü işçi olarak çalıştırmaya başladılar. Türkiye’de esnaf olarak kayıtlı motokurye ve otokurye işçi sayısı kısa sürede 200 bine ulaştı. Dağıtım firmaları, esnaf kurye adı altında ki bu uygulamayla bir yandan emeği acımasızca sömürmekte diğer yandan işten kaynaklanan bütün risklerin olası sonuçlarını işçiler üzerine yıkmaktadırlar.
Bu modelle dağıtım şirketleri, işçilerin karşı karşıya kalacağı iş kazalarının sonuçlarından, işçilerin neden olacakları kazalarda çalıştıran sorumluluğu tazminatlarından, fazla mesai ücretlerinden, hafta tatili, yıllık izin, çocuk izni gibi özlük ve sosyal haklardan, araç satın alma ve bakım, sigorta, yakıt giderleri için gereken büyük bütçe ve finansman gereksinimlerinden kurtulmaya çalışmaktadır.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu ise, esnaf kurye modelini düzenlemek yerine güya alanda adalet sağlamak söylemine paravan yaptığı, posta ve kargo şirketlerine yüzde 10 kadrolu kurye çalıştırma şartı düzenlemesiyle hukuksuzluğa çanak tutmuş, zemin hazırlamıştır. Çalışma Bakanlığı varken, böyle bir yetkinin BTK’ya verilmiş olması ise tam bir garabettir.
Özünde, Kurye Esnaflık Modelinde de İşçi-İşveren İlişkisi Kurulmaktadır.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 2. Maddesinde yer alan düzenlemede işçi, İş sözleşmesine dayalı olarak, ücret karşılığında bir işverene bağımlı olarak çalışan kişi olarak tanımlanmıştır. Esnaf ya da serbest çalışan ise ürettiği bir ürün ya da hizmeti piyasaya sunan yani birden çok müşteriye hizmet veren kişidir. İşçi ve işveren arasındaki iş ilişkisi, “iş sözleşmesi” ne dayalıdır. İş sözleşmesi, “işçinin, bağımlı olarak iş görmesi”ni ve “işverenin ücret ödemesi”ni içerir. İş sahibi ile işgören arasındaki ilişkinin iş mevzuatı kapsamında işçi-işveren ilişkisi olup olmadığının en belirleyici parametrelerinin başında, işgörenin hizmetini sadece bir tek iş sahibine vermesi, işin yerine getirilmesine ilişkin emir ve talimatları iş sahibinden alması, işin kontrol ve denetiminin iş sahibi tarafından yapılması unsurları oluşturmaktadır.
Gerçekte, kendi araçlarıyla kuryelik yapan kişilerin hizmetlerini tek bir işverene sunmak zorunda olması, işverenin planlama, emir, talimat ve kontrolüne tabi olması gibi hususlar dikkate alındığında kuryelik işinin esnaflık değil işçilik hizmeti olduğu kuşkusuzdur.
Önümüzdeki süreçlerde, bu konularda İş Mahkemelerinde açılacak Davalarda, konuyu temellendirip doğru yorumlanmış Mahkeme Kararlarının ve İçtihatların ortaya çıkacağı konusunda yargıya olan güvenimiz devam etmektedir.
Esnaf Kuryelik, Kazanılmış İşçi Haklarının Katili Olacak!
Esnaf görünümlü kurye işçi modeli, iş hukukunu ve sosyal güvenlik ilkesini dolanmaya çalışan hukuksuz ve adaletsiz bir uygulamadır. ILO Sözleşmelerine, Anayasamıza ve İş Kanununa aykırıdır. Esnaf kurye modeli, İş Kanunu’nda da tanımı olmayan bir çalışma biçimidir. Mevcut İş Kanunu ve çalışma yaşamının dışında bir ilişki durumu olduğu için tek taraflı olarak işverenin çıkarlarını esas alan bir çalışma ilişkisi sonucunu doğurmaktadır. Sonuçları itibarıyla, taşeron modelini mumla aratmaktadır..
Esna Kurye uygulaması adaletsizliğine sessiz kalan işçi sendikaları başta olmak üzere SGK ve Hükümet emeğin tarihine kara bir leke sürmektedirler.
Anayasanın 49’uncu maddesine göre devlet, çalışanları korunmakla görevlidir. Bu görev ve sorumluluk kapsamında esnaf görünümlü kurye işçi modeli hemen yasaklanmalı, kurye olarak hizmet veren işçiler çalıştıkları işyerinin sigortalı personeli haline getirilerek yasal teminat altına alınmalıdırlar.
